تشخیص سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم یکی از قابل پیشگیری‌ترین سرطان‌ها با تشخیص زودهنگام است. برای افراد پرخطر (مانند مبتلایان به عفونت پایدار HPV یا افراد با سابقه خانوادگی)، آزمایشهای بالینی و مولکولی پیشرفته نقش کلیدی در شناسایی زودهنگام و مدیریت درمان دارند. در زیر جزئیات روشهای تشخیصی ارائه می‌شود:
آزمایشهای بالینی تشخیصی
پاپ اسمیر (سیتولوژی دهانه رحم)
- هدف: شناسایی سلول‌های غیرطبیعی یا پیش‌سرطانی (دیسپلازی) در دهانه رحم.
- روش: نمونه‌برداری سلولها از دهانه رحم و بررسی زیر میکروسکوپ.
- موارد استفاده: غربالگری اولیه برای افراد پرخطر یا پیگیری نتایج غیرطبیعی.
- محدودیت‌ها: ممکن است ضایعات کوچک یا عفونت‌های HPV موقت را تشخیص ندهد.
تست DNA (HPV)
- هدف: شناسایی سویه‌های پرخطر HPV (به‌ویژه نوع ۱۶ و ۱۸) که عامل ۹۰٪ سرطانهای دهانه رحم هستند.
- کاربرد: غربالگری اولیه برای زنان بالای ۲۵ سال یا همراه با پاپ اسمیر.
کولپوسکوپی
- روش: بررسی دهانه رحم با بزرگنمایی و استفاده از محلول اسید استیک یا ید برای شناسایی ضایعات.
- موارد استفاده: پیگیری نتایج غیرطبیعی پاپ اسمیر یا تست HPV .
- بیوپسی هدفمند: نمونه‌برداری از مناطق مشکوک در حین کولپوسکوپی.
بیوپسی مخروطی (Cone Biopsy)
- هدف: برداشتن بخشی از بافت دهانه رحم برای بررسی عمق تهاجم تومور.
- کاربرد: تشخیص سرطانهای پیشرفته یا ضایعات بزرگ.
آزمایشهای مولکولی و ژنتیکی
تعیین ژنوتایپ HPV
- تمرکز: شناسایی دقیق (HPV 16/18) خطر بالای سرطان‌زایی.
- کاربرد: تصمیم‌گیری برای پیگیری فوری (مثلاً کولپوسکوپی) در صورت مثبت بودن.
رنگ‌آمیزی دوگانه p16/Ki-67
- هدف: تشخیص ضایعات پیش‌سرطانی با ریسک بالا (CIN2/3) و کاهش بیوپسی‌های غیرضروری.
- مزیت: افزایش دقت تشخیص در ترکیب با پاپ اسمیر.
تست mRNA E6/E7
- هدف: شناسایی بیان پروتئین‌های سرطانزای E6/E7 HPV که نشاندهنده پیشرفت به سمت سرطان است.
- کاربرد: پیش‌بینی خطر تبدیل ضایعات پیش‌سرطانی به سرطان مهاجم.
تست متیلاسیون DNA
- بیومارکرها: هایپرمتیلاسیون ژنهای FAM19A4 یا miR124-2 نشاندهنده ضایعات پیشرفته.
- مزیت: اختصاصیت بالاتر نسبت به تست HPV به‌تنهایی.
تست ناپایداری ریزستلایت‌ها
(MSI)- کاربرد: تشخیص سندرم لینچ (در صورت مثبت بودن، خطر سرطانهای دهانه رحم و روده افزایش می‌یابد).
جمعیتهای پرخطر
- عفونت پایدار HPV : به‌ویژه HPV 16/18 .
- نقص سیستم ایمنی: بیماران HIV/AIDS، دریافت‌کنندگان عضو.
- سیگاری‌ها: خطر سرطان را ۲–۳ برابر افزایش می‌دهد.
- سابقه خانوادگی: سندرم لینچ یا سرطانهای ارثی.
- استفاده طولانی‌مدت از قرصهای ضدبارداری: بیش از ۵ سال.
فناوری‌های نوین تشخیصی
بیوپسی مایع
- تحلیل DNA گردشی (ctDNA) تومور در خون برای شناسایی جهش‌های مرتبط با سرطان.
هوش مصنوعی (AI) در پاپ اسمیر
- الگوریتم‌های AI برای تشخیص خودکار سلول‌های غیرطبیعی با دقت بالا.
آزمایشهای نقطه مراقبتی (Point-of-Care)
- تستهای سریع HPV در مناطق محروم مانند (careHPV) .
توصیه‌های پیشگیرانه برای افراد پرخطر
واکسیناسیون
HPV- واکسن گارداسیل ۹: پیشگیری از ۹ سویه پرخطر HPV( سنین ۹ تا ۴۵ سال).
غربالگری فشرده
- هر ۶ ماه تا ۱ سال: پاپ اسمیر + تست HPV برای بیماران HIV+ .
جراحی پیشگیرانه
- برداشتن ضایعه با حلقه الکتریکی (LEEP) : برای حذف ضایعات پیش‌سرطانی.
ترک سیگار و تغذیه سالم
- مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان ، فولات و ویتامین C.
ملاحظات کلیدی
- علائم هشداردهنده: خونریزی پس از رابطه جنسی، ترشحات غیرطبیعی، درد لگن.
- دسترسی به خدمات بهداشتی: تأکید بر غربالگری در مناطق محروم.
- پیگیری منظم: حتی پس از درمان ضایعات پیش‌سرطانی.
در این بخش باید بر این موضوع تأکید کرد که تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم کاملاً قابل درمان است. افراد پرخطر باید با مشارکت در غربالگری منظم و واکسیناسیون، گام بزرگی در جهت پیشگیری بردارند!