روش های درمان
درمان سرطان دهانه رحم: انتخاب بهترین راهکار
انتخاب روش درمانی مناسب برای سرطان دهانه رحم به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:
- مرحله سرطان(میزان پیشرفت و گسترش تومور)
- وضعیت سلامت عمومی بیمارو وجود سایر بیماری‌ها
- تمایل به بارداری در آینده(حفظ باروری)
- ترجیحات شخصی بیمار
گزینه‌های درمانی اصلی شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، درمان‌های هدفمند، ایمونوتراپی و مراقبت‌های تسکینی است که اغلب به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند.
۱. جراحی: درمان موثر برای مراحل اولیه
جراحی معمولاً اولین انتخاب برای سرطان‌های محدود به دهانه رحم است. نوع عمل بستگی به اندازه تومور، مرحله بیماری و تمایل به بچه‌دار شدن دارد:
- بیوپسی مخروطی (کونیازاسیون): برای تومورهای بسیار کوچک و محدود. با برداشتن قطعه‌ای مخروطی از دهانه رحم، امکان حفظ باروری وجود دارد.
- تراکلکتومی رادیکال: برداشتن دهانه رحم، بخشی از واژن و بافت‌های اطراف، همراه با غدد لنفاوی لگنی. رحم حفظ می‌شود، بنابراین بارداری در آینده ممکن است.
- هیسترکتومی رادیکال: جراحی استاندارد برای سرطان‌های محدود به دهانه رحم. شامل برداشتن رحم، دهانه رحم، بخشی از واژن، بافت‌های اطراف و غدد لنفاوی لگنی است. این روش باروری را از بین می‌برد، اما شانس درمان بالا و خطر عود پایین دارد.
- هیسترکتومی کم‌تهاجمی (لاپاراسکوپی یا رباتیک): برای تومورهای بسیار کوچک (میکروتهاجمی). با برش‌های کوچک انجام می‌شود و بهبودی سریع‌تر است. توجه: برخی مطالعات نشان‌دهنده اثربخشی کمتر نسبی نسبت به جراحی باز در موارد خاص هستند. مشاوره دقیق با جراح درباره مزایا و معایب ضروری است.
۲. پرتودرمانی: استفاده از انرژی برای نابودی سلول‌های سرطانی
پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی (اشعه ایکس، پروتون و…) برای تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. کاربرد اصلی آن:
- درمان اصلی سرطان‌های پیشرفته‌تر (مرحله II به بعد) همراه با شیمی‌درمانی (شیمی‌رادیوتراپی).
- درمان پس از جراحی در صورت وجودریسک بالای عود بیماری.
- کنترل علائم در سرطان‌های پیشرفته.
روش‌های اجرا:
- پرتودرمانی خارجی (EBRT) : تابش پرتو از خارج بدن به ناحیه لگن و تومور.
- براکی‌تراپی (پرتودرمانی داخلی): قرار دادن منبع رادیواکتیو مستقیماً در مجاورت تومور داخل واژن (برای مدت زمان کوتاه). دوز بالایی به تومور می‌رسد در حالی که بافت‌های سالم کمتر آسیب می‌بینند.
- ترکیب پرتودرمانی خارجی و براکی‌تراپی: رایج‌ترین و موثرترین رویکرد.
نکته: پرتودرمانی در زنان جوان می‌تواند باعث یائسگی زودرس شود. مشاوره با تیم درمانی درباره روش‌های حفظ باروری (مانند انجماد تخمک یا جنین) قبل از شروع درمان حیاتی است.
۳. شیمی‌درمانی: استفاده از داروهای ضدسرطان
شیمی‌درمانی داروهایی را برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا توقف رشد آن‌ها به کار می‌گیرد. نقش آن در سرطان دهانه رحم:
- شیمی‌رادیوتراپی: استفاده همزمان با پرتودرمانی (دوزهای پایین‌تر شیمی‌درمانی) برای افزایش اثر پرتودرمانی (رادیوسنسیتایزر).
- شیمی‌درمانی نئوادجوانت: قبل از جراحی برای کوچک‌کردن تومور و افزایش امکان جراحی موفق.
- شیمی‌درمانی سیستمیک: برای سرطان‌های پیشرفته یا متاستاتیک (دوزهای بالاتر) به منظور کنترل بیماری و بهبود علائم.
۴. درمان‌های هدفمند (Targeted Therapy) :
حمله هوشمند به سلول سرطانی
این درمان‌ها با شناسایی و حمله به نقاط ضعف خاص در سلول‌های سرطانی (مثلاً پروتئین‌ها یا مسیرهای رشد) عمل می‌کنند. نمونه‌ها:
- بواکیزوماب (Bevacizumab) : مهارکننده رگزایی (آنژیوژنز)، که جلوی خون‌رسانی به تومور را می‌گیرد. معمولاً همراه با شیمی‌درمانی برای سرطان‌های پیشرفته، عودکننده یا متاستاتیک استفاده می‌شود.
۵. ایمونوتراپی: تقویت سیستم ایمنی علیه سرطان
ایمونوتراپی با رفع مهار سیستم ایمنی توسط سلول‌های سرطانی، به بدن کمک می‌کند خودش سرطان را شناسایی و نابود کند.
مهم‌ترین دارو در سرطان دهانه رحم:
- پمبرولیزوماب (Pembrolizumab) : یک مهارکننده وارسی ایمنی (PD-1) . کاربرد اصلی آن در سرطان‌های پیشرفته یا متاستاتیک است که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند یا پس از عود بیماری. ممکن است به تنهایی یا همراه با شیمی‌درمانی (± بواکیزوماب) استفاده شود.
۶. مراقبت‌های تسکینی (Palliative Care) : بهبود کیفیت زندگی
مراقبت تسکینی همراه و مکمل درمان‌های اصلی سرطان است و هدف آن:
- کاهش درد و سایر علائم آزاردهنده(مانند تهوع، خستگی، مشکلات تنفسی).
- کمک به مدیریت عوارض جانبی درمان.
- پشتیبانی روانی، اجتماعی و معنویاز بیمار و خانواده.
- بهبود کیفیت زندگیبیمار در هر مرحله از بیماری.
نکته کلیدی: مراقبت تسکینی به معنای قطع درمان نیست. شروع زودهنگام آن همراه با درمان‌های فعال سرطان (جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی) می‌تواند به بیماران کمک کند تحمل بهتری در برابر درمان داشته باشند، احساس بهتری پیدا کنند و حتی طول عمر بیشتری داشته باشند. تیمی متشکل از پزشکان، پرستاران، مددکاران اجتماعی و روانشناسان این مراقبت‌ها را ارائه می‌دهند.