غربالگری سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم با تشخیص زودهنگام به‌ویژه در جمعیت‌های پرخطر، به‌طور قابل توجهی قابل پیشگیری است. اگرچه غربالگری منجر به کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر شده، اما افراد پرخطر به استراتژیهای سفارشی و شخصی برای مداخله به‌موقع نیاز دارند. در متن زیر مروری بر روشهای غربالگری ارائه می‌شود.
آزمایشهای بالینی غربالگری
پاپ اسمیر (سیتولوژی دهانه رحم)
- هدف: شناسایی تغییرات پیش‌سرطانی (دیسپلازی) یا سلولهای سرطانی در دهانه رحم.
- روش: نمونه‌برداری سلولها از دهانه رحم و بررسی زیر میکروسکوپ.
- تکرار توصیه‌شده:
- عموم افراد : هر ۳ سال (سنین ۲۱ تا ۶۵ سالگی).
- افراد پرخطر : آزمایشهای مکررتر (مثلاً سالانه).
- محدودیت‌ها: احتمال نتایج منفی کاذب؛ اغلب همراه با تست HPV انجام می‌شود.
تست
DNA HPV- هدف: شناسایی سویه‌های پرخطر HPV (مانند HPV 16و 18) مرتبط با سرطان دهانه رحم.
- موارد استفاده: غربالگری اولیه برای زنان ۲۵ سال به بالا یا همراه با پاپ اسمیر.
- مزیت: عفونت را پیش از ایجاد تغییرات سلولی شناسایی می‌کند.
کولپوسکوپی
- روش: بررسی دهانه رحم با بزرگنمایی و استفاده از اسید استیک یا ید برای تشخیص ناهنجاریها.
- موارد استفاده : پیگیری نتایج غیرطبیعی پاپ اسمیر/تست HPV.
- بررسی بصری با اسید استیک (VIA)
- منابع محدود: استفاده از اسید استیک روی دهانه رحم؛ مناطق سفیدشده نشان‌دهنده دیسپلازی احتمالی.
آزمایشهای مولکولی و ژنتیکی
تعیین ژنوتایپ HPV
- تمرکز: شناسایی دقیق (HPV 16/18) بالاترین خطر سرطانزایی.
- کاربرد: راهنمایی مدیریت درمان مثلاً کولپوسکوپی فوری برای بیماران مثبت (HPV 16/18).
رنگ‌آمیزی دوگانه p16/Ki-67
- هدف: تشخیص عفونتهای موقت HPV از ضایعات پیش‌سرطانی.
- کاربرد: کاهش کولپوسکوپی‌های غیرضروری در بیماران HPV+ با نتایج پاپ نامشخص.
سیتولوژی مبتنی بر مایع (LBC)
- نسخه بهبودیافته پاپ اسمیر: سلولها در مایع حفظ می‌شوند تا برای تست HPV و تحلیل بیومارکرها استفاده شوند.
تست mRNA E6/E7
- هدف: شناسایی بیان بیش‌ازحد پروتئین‌های سرطانزای E6/E7 HPV که نشان‌دهنده دیسپلازی پیشرفته یا سرطان است.
آزمون فعالیت تلومراز
- نوظهور: افزایش فعالیت تلومراز با سرطانزایی دهانه رحم مرتبط است.
جمعیت‌های پرخطر
- عفونت پایدار HPV: به‌ویژه HPV 16/18.
- افراد دچار نقص ایمنی: مبتلایان به HIV/AIDS یا گیرنده‌گان عضو.
- سیگاری‌ها: خطر سرطان را دوبرابر می‌کند.
- سابقه خانوادگی: استعداد ژنتیکی (مثلاً سندرم لینچ).
- مصرف طولانی‌مدت قرصهای ضدبارداری: بیش از ۵ سال.
فناوری‌های پیشرفته و نوین
تست متیلاسیون DNA
- بیومارکرها: متیلاسیون FAM19A4/miR124-2 برای تشخیص دیسپلازی پیشرفته/سرطان.
- مزیت: اختصاصیت بالاتر نسبت به تست HPV به‌تنهایی.
DNA تومور گردشی (ctDNA)
- کاربرد: پایش عود بیماری در سرطان پیشرفته دهانه رحم.
هوش مصنوعی (AI) در غربالگری
- تحلیل خودکار پاپ اسمیر: دقت شناسایی سلولهای غیرطبیعی را افزایش میدهد.
- کولپوسکوپی مبتنی بر AI: بهبود تشخیص و درجه‌بندی ضایعات.
تستهای HPV نقطه مراقبتی
- منابع محدود: غربالگری سریع و مقرون‌به‌صرفه HPV (مثلاً تستcareHPV)
توصیه‌های پیشگیرانه برای افراد پرخطر
واکسیناسیون
- واکسن HPV (گارداسیل9 ): از عفونت ۹ سویه پرخطر HPV پیشگیری می‌کند.
- زمان ایده‌آل: سنین ۹ تا ۲۶ سال (قابل تجویز تا ۴۵ سالگی).
پروتکل‌های غربالگری تقویت‌شده
- بیماران HIV+ : پاپ اسمیر + تست HPV در زمان تشخیص، سپس هر ۶–۱۲ ماه.
- ناقلان سندرم لینچ: غربالگری سالانه از ۳۰–۳۵ سالگی.
تغییرات سبک زندگی
- ترک سیگار، استفاده از کاندوم، و رژیم غنی از فولات.
پیشگیری جراحی
- LEEP (برداشتن ضایعه با حلقه الکتریکی): حذف ضایعات پیش‌سرطانی.
ملاحظات کلیدی
- اطمینان کاذب: هیچ آزمایشی ۱۰۰٪ دقیق نیست؛ علائم پایدار (مثلاً خونریزی غیرطبیعی) نیاز به ارزیابی دارد.
- عدالت در دسترسی: اطمینان از دسترسی به واکسیناسیون و غربالگری در مناطق محروم.
- آموزش بیمار: تأکید بر اهمیت پیگیری منظم.
در این محتوا بر این موضوع تأکید شد که تشخیص زودهنگام جان‌ها را نجات میدهد و افراد پرخطر را به همکاری نزدیک با ارائه‌دهندگان مراقبتهای بهداشتی تشویق می‌کند. غربالگری شخصی‌سازی شده و واکسیناسیون، ابزارهای قدرتمندی برای ریشه‌کنی سرطان دهانه رحم هستند!