آزمایشهای مولکولی و ژنتیکی

1. تست ژنتیک ژرم‌لاین

   • چه افرادی:  افراد با سابقه خانوادگی سرطان تخمدان/پستان یا سندرم‌های ارثی شناخته‌شده.
   • آزمایشها:
     • جهش‌های  BRCA1/BRCA2:   مرتبط با سندرم ارثی سرطان پستان و تخمدان (HBOC).
     • ژن‌های سندرم لینچ (MMR):  جهش در ژنهای MLH1, MSH2, MSH6 یا PMS2 خطر سرطان تخمدان/رحم را افزایش می‌دهد.
     • RAD51C/D, BRIP1, PALB2 :  ژن‌های نوظهور مرتبط با خطر سرطان تخمدان.

2. تست تومور (جهشهای سوماتیک)

   • تست نقص ترمیم همولوگ  (HRD): شناسایی تومورهای با اختلال در ترمیم DNA شایع در ناقلان BRCA . راهنمای استفاده از مهارکننده‌های PARP خواهد بود.
   • ناپایداری ریزساتلایت‌های (MSI):  ارزیابی نقص در سیستم ترمیم ناهماهنگی DNA (مرتبط با سندرم لینچ).

3. پنلهای چندژنی

   • هدف:  غربالگری چندین ژن مرتبط با خطر سرطان تخمدان (مانند TP53, STK11) در خانواده‌های پرخطر.

4. DNA گردشی تومور (ctDNA)

   • استفاده نوظهور:  شناساییDNA  گردشی تومور در خون برای پایش عود زودهنگام.

فناوریهای نوین

1. بیوپسی مایع
   • تحلیل ctDNA، اگزوزوم‌ها یا سلولهای تومور گردشی (CTCs) برای تشخیص غیرتهاجمی.
2. پروفایلینگ پروتئومیک/متابولومیک
   • شناسایی الگوهای پروتئینی/متابولیتی در خون یا مایع کیست برای تشخیص زودهنگام.
3. تصویربرداری با هوش مصنوعی (AI)
   • بهبود دقت سونوگرافیMRI/  در تفکیک ضایعات خوش‌خیم از بدخیم.
4. تستهای OVA1 و  Overa
   • آزمایش‌های ترکیبی خون (مانند CA-125 و ترانس‌تیرتین)  برای ارزیابی خطر بدخیمی در توده‌های لگنی.

جمعیتهای پرخطر

• استعداد ژنتیکی:  جهشهای BRCA1/2، سندرم لینچ، سندرم لی-فراومنی.
• سابقه خانوادگی:  وجود حداقل یکی از بستگان درجه‌یک با سرطان تخمدان.
• عوامل مرتبط با باروری:  نداشتن فرزند، اندومتریوز، قاعدگی زودرس یا یائسگی دیررس.
• سایر:  تبار یهودیان اشکنازی (شیوع بالاتر جهشهای BRCA)

توصیه‌های پیشگیرانه برای افراد پرخطر

1. جراحی کاهش‌دهنده خطر
   • سالپنگو-اوفورکتومی دوطرفه (BSO) : این جراحی برای ناقلان BRCA پس از اتمام فرزندآوری توصیه می‌شود (کاهش ۸۰–۹۰ درصدی خطر).
   • سالپنگکتومی:  برداشتن لوله‌های فالوپ (گزینه نوظهور برای تأخیر در بروز سرطان).
2. پروتکل‌های پایش
   • سونوگرافی ترانس‌واژینال سالانهCA-125+ :  شروع از ۳۵–۳۰ سالگی برای ناقلان /BRCAلینچ (کارایی محدود دارد اما ممکن است به تشخیص زودهنگام کمک کند).
3. پیشگیری شیمیایی
   • قرصهای ضدبارداری:  استفاده به مدت ۵+ سال خطر سرطان تخمدان را تا ~۵۰٪ کاهش می‌دهد.
4. مشاوره ژنتیک
   • برای تفسیر نتایج آزمایش‌ها و مدیریت خطر خانوادگی ضروری است.

ملاحظات کلیدی

• هیچ روش غربالگری کاملاً مطمئن نیست؛ سرطان تخمدان اغلب در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود.
• مطالعات کارآزمایی (مانند  UKCTOCS) کاهش محدودی در مرگ‌ومیر ناشی از غربالگری نشان داده‌اند.
• تصمیم‌گیری‌ با کمک مشاوره با ارائه‌دهندگان مراقبتهای بهداشتی برای افراد پرخطر حیاتی است.

در این بخش می‌بایست بر اهمیت ارزیابی شخصی‌سازی‌شده خطر و مدیریت پیشگیرانه تأکید شود. مداخله زودهنگام و شناخت ژنتیکی می‌توانند نتایج درمانی را برای جمعیت‌های پرخطر به‌طور چشمگیری بهبود بخشند!