مراقبت تسکینی برای سرطان تخمدان
آزمایش‌های بالینی برای سرطان تخمدان
۱. آزمایش‌های تصویربرداری
- سونوگرافی ترانس‌واژینال: ارزیابی اندازه و ساختار تخمدان‌ها و شناسایی توده‌های مشکوک.
- سیتی‌اسکن (CT) : بررسی گسترش تومور به غدد لنفاوی، اندام‌های لگنی یا اندام‌های دور (مانند کبد یا ریه).
- ام‌آرآی (MRI) : تشخیص دقیق‌تر تومور و تمایز بین توده‌های خوش‌خیم و بدخیم.
- پِت‌اسکن (PET-CT) : شناسایی مناطق متاستاتیک با فعالیت متابولیک بالا.
۲. آزمایش‌های خونی
- CA-125 : پروتئینی که اغلب در سرطان تخمدان افزایش می‌یابد (برای پایش پاسخ به درمان یا عود بیماری مفید است).
- HE4 (Human Epididymis Protein 4) : نشانگر تکمیلی برای تشخیص و پایش.
- آزمایش ترکیبی OVA1 یا ROMA : ارزیابی ریسک سرطان تخمدان با ترکیب نشانگرهای خونی و عوامل بالینی.
۳. روش‌های نمونه‌برداری (بیوپسی)
- لاپاراسکوپی: نمونه‌برداری از توده تخمدان با حداقل تهاجم.
- پاراسنتز: جمع‌آوری مایع آسیتی (تجمع مایع در شکم) برای بررسی سلولهای سرطانی.
آزمایش‌های مولکولی برای سرطان تخمدان
۱. آزمایش‌های ژنتیکی
- BRCA1/BRCA2 : جهش در این ژن‌ها خطر سرطان تخمدان و پستان را افزایش می‌دهد.
- HRD Testing (Homologous Recombination Deficiency) : شناسایی نقص در ترمیم DNA برای تعیین پاسخ به داروهای هدفمند (مثل مهارکننده‌هایPARP) .
- MSI/MMR Testing : بررسی ناپایداری ریزستلایت‌ها (Microsatellite Instability) یا نقص ترمیم عدم تطابق (Mismatch Repair) برای تشخیص سندرم لینچ.
۲. توالی‌یابی نسل جدید (NGS)
- پروفایلینگ ژنومی تومور برای شناسایی جهش‌های خاص (مانند KRAS، NRAS، HER2) و انتخاب درمان هدفمند.
۳. آزمایش‌های پیشرفته
- آزمایش مایع بیوپسی (Liquid Biopsy) : تشخیص DNA تومور در خون برای پایش عود بیماری.
- بیومارکرهای اپی‌ژنتیک: بررسی تغییرات متیلاسیون DNA مرتبط با سرطان.
مراقبت تسکینی برای افراد با ریسک بالا یا مبتلا به سرطان پیشرفته
هدف مراقبت تسکینی:
- بهبود کیفیت زندگی، مدیریت علائم، و حمایت روانی- اجتماعی برای بیماران و خانواده‌ها.
راهبردهای کلیدی:
۱. مدیریت درد
- استفاده از داروهای ضد درد (مثل مورفین، گاباپنتین) متناسب با شدت درد.
- روش‌های غیردارویی (فیزیوتراپی، طب سوزنی، مدیتیشن).
۲. کنترل علائم جسمی
- آسیت (تجمع مایع در شکم): پاراسنتز برای تخلیه مایع و کاهش فشار.
- تهوع و استفراغ: داروهای ضدتهوع (مثل اندانسترون) و تنظیم رژیم غذایی.
- خستگی: برنامه‌ریزی فعالیت‌های روزانه و مشاوره تغذیه.
۳. حمایت عاطفی و روانی
- مشاوره فردی یا گروهی برای کاهش اضطراب و افسردگی.
- ارتباط با گروه‌های حمایتی بیماران سرطان تخمدان.
۴. مراقبت‌های تغذیه‌ای
- برنامه غذایی سرشار از پروتئین و کالری برای مقابله با کاهش وزن.
- مکمل‌های ویتامینی (تحت نظر پزشک).
۵. برنامه‌ریزی پیشرفته مراقبت (ACP)
- گفتگو درباره ترجیحات بیمار برای درمان‌های آینده (مثل احیای قلبی ریوی یا بستری درICU) .
- تنظیم وصیت‌نامه یا تعیین نماینده قانونی.
۶. مراقبت در پایان زندگی
- ایجاد محیطی آرام و همراهی خانواده در آخرین روزهای زندگی بیمار.
- همکاری با تیم آسایشگاهی برای مراقبت در منزل یا مرکز تخصصی.
پیگیری برای افراد با ریسک بالای سرطان تخمدان
چه افرادی در معرض خطر بالایی هستند؟
- جهش‌های ژنتیکی) (BRCA1/BRCA2، سندرم لینچ.
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان یا پستان.
- شرایط پزشکی مانند اندومتریوز پیشرفته یا ناباروری.
راهکارهای پیشگیرانه:
- غربالگری منظم: سونوگرافی ترانس‌واژینال و آزمایش CA-125 سالانه.
- جراحی پیشگیرانه: برداشتن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ (RRSO) پس از اتمام فرزندآوری.
- واکسیناسیون HPV : کاهش ریسک عفونت‌های مرتبط با برخی سرطان‌ها.
توجه مهم:
- مراقبت تسکینی مکمل درمان‌های اصلی است و از زمان تشخیص تا پایان زندگی قابل ارائه است.
- برنامه‌های مراقبتی باید با مشارکت بیمار، خانواده، و تیم پزشکی طراحی شوند. سازمان‌هایی مانندNCCN وWHO دستورالعمل‌های دقیقی برای این مراقبت‌ها دارند.
این محتوا با زبان ساده و ساختار منظم، اطلاعات ضروری را برای بیماران و خانواده‌های آنها فراهم می‌کند. به‌روزرسانی منظم مطابق با جدیدترین استانداردهای پزشکی توصیه می‌شود.