پیگیری سرطان تخمدان
آزمایشهای بالینی برای سرطان تخمدان
۱. آزمایشهای تصویربرداری
- سونوگرافی ترانس‌واژینال: ارزیابی اندازه و ساختار تخمدانها و شناسایی توده‌های مشکوک.
- سیتی‌اسکن (CT) : بررسی گسترش تومور به غدد لنفاوی، اندام‌های لگنی یا دورتر (مانند کبد یا ریه).
- ام‌آرآی (MRI) : تشخیص دقیق‌تر تومور و تمایز بین توده‌های خوش‌خیم و بدخیم.
- پِت‌اسکن (PET-CT) : شناسایی مناطق متاستاتیک با فعالیت متابولیک بالا.
۲. آزمایشهای خونی
- CA-125 : پروتئینی که اغلب در سرطان تخمدان افزایش می‌یابد (برای پایش پاسخ به درمان یا عود بیماری مفید است).
- HE4 (Human Epididymis Protein 4) : نشانگر تکمیلی برای تشخیص و پایش.
- آزمایش ترکیبی OVA1 یا ROMA : ارزیابی ریسک سرطان تخمدان با ترکیب نشانگرهای خونی و عوامل بالینی.
۳. روشهای نمونه‌برداری (بیوپسی)
- لاپاراسکوپی: نمونه‌برداری از توده تخمدان با حداقل تهاجم.
- پاراسنتز: جمع‌آوری مایع آسیتی (تجمع مایع در شکم) برای بررسی سلولهای سرطانی.
آزمایشهای مولکولی برای سرطان تخمدان
۱. آزمایشهای ژنتیکی
- BRCA1/BRCA2 : جهش در این ژن‌ها خطر سرطان تخمدان و پستان را افزایش می‌دهد.
- HRD Testing (Homologous Recombination Deficiency) : شناسایی نقص در ترمیم DNA برای تعیین پاسخ به داروهای هدفمند (مانند مهارکننده‌های PARP) .
- MSI/MMR Testing : بررسی ناپایداری ریزساختاری (Microsatellite Instability) یا نقص ترمیم عدم تطابق (Mismatch Repair) برای تشخیص سندرم لینچ.
۲. توالی‌یابی نسل جدید (NGS)
- پروفایلینگ ژنومی تومور برای شناسایی جهش‌های خاص (مانند KRAS، NRAS، HER2) و انتخاب درمان هدفمند.
۳. آزمایشهای پیشرفته
- آزمایش مایع بیوپسی (Liquid Biopsy): تشخیص DNA تومور در خون برای پایش عود بیماری.
- بیومارکرهای اپی‌ژنتیک: بررسی تغییرات متیلاسیون DNA مرتبط با سرطان.
پیگیری برای افراد با ریسک بالای سرطان تخمدان
چه افرادی در معرض خطر بالایی هستند؟
- سابقه ژنتیکی: جهش در BRCA1/BRCA2، سندرم لینچ، یا سندرم پولیپوز فامیلیال (FAP).
- سابقه خانوادگی: دو یا więcej موارد سرطان تخمدان یا پستان در خانواده.
- سابقه پزشکی: اندومتریوز شدید، ناباروری، یا مصرف طولانیمدت هورمون‌درمانی بدون پروژسترون.
راهبردهای پیگیری پیشگیرانه
۱. غربالگری منظم
- سونوگرافی ترانس‌واژینال سالانه و آزمایش CA-125برای زنان پرخطر.
- MRI لگن: در موارد مشکوک یا ریسک بسیار بالا.
۲. مشاوره و آزمایش ژنتیک
- توصیه به افراد با سابقه خانوادگی یا جهش‌های شناخته‌شده (مانند BRCA) .
۳. داروهای پیشگیرانه
- قرص‌های ضدبارداری خوراکی (OCPs) : کاهش خطر تا ۵۰% با مصرف طولانیمدت.
- مهارکننده‌های PARP (مانند اولاپاریب) : برای ناقلان جهشBRCA .
۴. جراحی پیشگیرانه
- سالپینگو-اووفورکتومی دوطرفه (RRSO) : برداشتن تخمدانها و لوله‌های فالوپ پس از اتمام فرزندآوری در ناقلان BRCA.
۵. تغییر سبک زندگی
- حفظ وزن سالم، کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده، و افزایش فعالیت بدنی.
۶. هوشیاری نسبت به علائم
- آموزش علائم هشداردهنده مانند نفخ مزمن، درد لگن، سیری زودرس، یا تکرر ادرار.
۷. پیگیری تیمی
- همکاری بین متخصصان زنان، انکولوژیستها، و مشاوران ژنتیک برای مدیریت جامع.
- شرکت در کارآزمایی‌های بالینی: دسترسی به روشهای نوین غربالگری یا پیشگیری.
توجه مهم: برنامه‌های پیگیری باید متناسب با ریسک فردی و زیر نظر تیم پزشکی طراحی شوند. سازمان‌هایی مانند NCCN غربالگری سالانه و جراحی پیشگیرانه را برای ناقلان جهش‌های BRCA توصیه می‌کنند. تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع، شانس درمان را افزایش می‌دهد.
این محتوا با زبان ساده و ساختار واضح، اطلاعات ضروری را برای بیماران و خانواده‌های آنها فراهم می‌کند. همیشه به‌روزرسانی با آخرین راهنماهای پزشکی توصیه می‌شود.