مراقبت تسکینی برای سرطان رحم
آزمایشهای بالینی برای سرطان رحم
۱. آزمایشهای تصویربرداری
- سونوگرافی ترانس‌واژینال: ارزیابی ضخامت آندومتر و شناسایی توده‌های غیرطبیعی.
- سیتی‌اسکن (CT) : بررسی گسترش تومور به غدد لنفاوی، ریه، کبد یا سایر اندام‌ها.
- ام‌آرآی (MRI) : تشخیص دقیق اندازه تومور و میزان تهاجم به لایه‌های عضلانی رحم.
- پِت‌اسکن (PET-CT) : شناسایی مناطق متاستاتیک با فعالیت متابولیک بالا.
۲. روشهای نمونه‌برداری (بیوپسی)
- بیوپسی آندومتر: نمونه‌برداری کم‌تهاجمی از پوشش داخلی رحم برای تشخیص سلولهای سرطانی.
- کورتاژ (D&C) : برداشتن بافت آندومتر در مواردی که بیوپسی اولیه ناکافی است.
۳. آزمایشهای تکمیلی
- آزمایش خون CA-125 : پایش پاسخ به درمان یا عود بیماری (بیشتر در مراحل پیشرفته کاربرد دارد).
- عکسبرداری از قفسه سینه: بررسی متاستاز به ریه.
آزمایشهای مولکولی برای سرطان رحم
۱. آزمایشهای ژنتیکی
- MMR/MSI Testing : تشخیص نقص ترمیم عدم تطابق (Mismatch Repair) برای شناسایی سندرم لینچ و تعیین واجدین ایمونوتراپی.
- POLE Mutation Analysis : شناسایی تومورهای با جهش POLE که پیش‌آگهی بهتری دارند.
- p53 Testing : تشخیص تومورهای با جهش p53 و پیش‌آگهی ضعیف‌تر.
- توالی‌یابی نسل جدید (NGS) : شناسایی جهشهای خاص (مانند PTEN، CTNNB1، HER2) برای درمان هدفمند.
۲. آزمایشهای پیشرفته
- آزمایش مایع بیوپسی (Liquid Biopsy) : ردیابی DNA تومور در خون برای پایش عود بیماری.
- بیومارکرهای اپی‌ژنتیک: بررسی تغییرات متیلاسیون DNA مرتبط با سرطان.
مراقبت تسکینی برای افراد مبتلا یا پرخطر
اهداف مراقبت تسکینی:
- بهبود کیفیت زندگی، مدیریت علائم جسمی و روانی، و حمایت از بیمار و خانواده.
راهبردهای کلیدی:
۱. مدیریت درد
- استفاده از داروهای ضد درد (مثل اپیوئیدها، ضدالتهاب‌ها) متناسب با شدت درد.
- روشهای غیردارویی: فیزیوتراپی، طب سوزنی، تکنیک‌های آرام‌سازی.
۲. کنترل علائم شایع
- خونریزی غیرطبیعی: استفاده از هورمون‌درمانی یا روشهای جراحی کوچک.
- عفونت: آنتی‌بیوتیک‌ها و پایش منظم.
- خستگی: تنظیم فعالیت‌های روزانه و مشاوره تغذیه‌ای.
۳. حمایت روانی-اجتماعی
- مشاوره فردی یا گروهی برای کاهش اضطراب و افسردگی.
- ارتباط با گروههای حمایتی بیماران سرطان رحم.
۴. مراقبت‌های تغذیه‌ای
- برنامه غذایی غنی از پروتئین، آهن و ویتامین‌ها برای جبران خونریزی.
- مکمل‌های آهن یا تزریق خون در موارد کم@خونی شدید.
۵. برنامه‌ریزی پیشرفته مراقبت (ACP)
- گفتگو درباره ترجیحات بیمار برای درمانهای آینده (مانند شیمی‌‌درمانی یا بستری در ICU) .
- تنظیم سند حقوق بیمار (وصیت‌نامه).
۶. مراقبت در پایان زندگی
- تأمین محیطی آرام و همراهی خانواده در آخرین روزهای زندگی.
- همکاری با تیم آسایشگاهی برای مراقبت در منزل یا مراکز تخصصی.
پیگیری برای افراد با ریسک بالای سرطان رحم
چه افرادی در معرض خطر بالایی هستند؟
- سابقه ژنتیکی: جهش در ژنهای Lynch (PMS2، MSH2،MSH6 ،MLH1) یا PTEN .
- سابقه پزشکی: چاقی، دیابت، قرارگیری طولانی‌مدت در معرض استروژن بدون پروژسترون.
- سابقه خانوادگی: سرطان رحم، کولورکتال یا تخمدان در بستگان نزدیک.
راهکارهای پیشگیرانه:
۱. غربالگری منظم
- سونوگرافی ترانس‌واژینال سالانه و بیوپسی آندومتر برای ناقلان سندرم لینچ (شروع از ۳۰–۳۵ سالگی).
- آزمایش ژنتیک برای افراد با سابقه خانوادگی قوی.
۲. مداخلات پزشکی
- پروژستین‌ها: کاهش خطر سرطان با تعدیل سطح هورمونی.
- مهارکننده‌های آروماتاز: برای زنان یائسه با ریسک بسیار بالا.
۳. جراحی پیشگیرانه
- هیسترکتومی: برداشتن رحم و تخمدانها پس از اتمام فرزندآوری در ناقلان جهشهای پرخطر.
۴. تغییر سبک زندگی
- کاهش وزن، ورزش منظم، و محدودیت مصرف غذاهای حاوی استروژن.
توجه مهم:
- مراقبت تسکینی باید از زمان تشخیص آغاز شود و همراه با درمانهای اصلی ادامه یابد.
- برنامه‌های پیگیری و پیشگیری باید با مشاوره تیم پزشکی (انکولوژیست، ژنتیک، و روانشناس) طراحی شوند.